Ý nghĩa từ phục dựng Lễ “Cúng giọt nước” tại xã Ia Yok

Ảnh: Già làng, người dân té nước cầu sự may mắn  - Minh Thoan

Giọt nước đối với đồng bào dân tộc Jrai ở Tây Nguyên nói chung, người Jrai ở làng Bồ, xã Ia Yok nói riêng là một biểu tượng văn hóa hết sức độc đáo, nó gắn với đời sống văn hóa tinh thần, tâm linh. Khi lập làng, người Jrai chọn nơi đất đai màu mỡ, vị trí đẹp nhưng quan trọng phải có nguồn nước. Họ quan niệm: giọt nước chính là mạch nguồn của sự sống, có nước là có sinh trưởng, phát triển. Lễ “Cúng giọt nước” là một trong những nghi lễ quan trọng của người Jrai được tổ chức với mục đích cầu mong thần nước phù hộ cho dân làng mạnh khỏe, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, vạn vật trong làng đều tươi tốt và cầu cho mọi người có sức khỏe dồi dào, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Lễ vật Cúng gồm 1 con gà nướng, gan gà sống, tiết gà sống, ghè rượu, bó lá Ngăl có trái… Sau khi lễ vật được chuẩn bị hoàn tất, già làng cùng 2 người uy tín của làng Bồ trải lá chuối, bôi gan gà lên tai ghè rượu và lá cây Ngăl. Già làng đọc lời khấn cầu mong cho dân làng khỏe mạnh, mưa thuận gió hòa, không có dịch bệnh xảy ra, nước chảy quanh năm,…Kết thúc lời khấn, lần lượt từ già làng rồi người dân làng Bồ xuống giọt nước để rửa mặt, rửa chân, té nước vào nhau để cầu mong may mắn. Kết thúc lễ cúng là chương trình biểu diễn cồng chiêng của đội cồng chiêng nhí xã Ia Yok. Anh Rơ Châm Van (Làng Bồ, xã Ia Yok, huyện Ia Grai) chia sẻ: “Bản thân tôi rất vui, xúc động khi tổ chức phục dựng lại Lễ cúng giọt nước của làng. Qua lễ này, lớp trẻ sẽ học hỏi già làng được các nghi lễ; có thêm kiến thức, am hiểu hơn về phong tục tập quán của đồng bào mình. Hôm nay dân làng dâng nhiều cống phẩm, hy vọng thần linh nghe được lời khấn của già làng cho mạch được thật mạnh, thật trong, thật sách, mùa lúa bội thu”.

Để chuẩn bị cho lễ phục dựng, trước đó, cấp ủy chi bộ, ban Nhân dân, ban Công tác mặt trận, các đoàn thể của thôn và các vị già làng của làng Bồ đã tổ chức họp dân để bàn bạc, giao nhiệm vụ cho từng gia đình, nhóm hộ. Ông Rơ Châm Pố (Bí thư Chi bộ làng Bồ, xã Ia Ia Yok, huyện Ia Grai) cho biết: “Để tổ chức lễ cúng giọt nước, Phụ nữ đảm nhận việc vệ sinh đường làng, ngõ xóm, dọn dẹp khu vực đường xuống giọt nước; thanh niên vào rừng chặt tre, nứa đan thành các vòm hoa văn, dựng một cây nêu tại khu vực làm lễ cúng. Người già chuẩn bị trang phục truyền thống, các bài văn tế trong lễ tế thần nước”.
Buổi phục dựng Lễ “Cúng giọt nước” tại làng Bồ, xã Ia Yok đã thu hút đông đảo người dân, du khách đến theo dõi, trải nghiệm. Qua đó góp phần nâng cao nhận thức của bà con dân làng, đặc biệt là thế hệ trẻ biết trân trọng, lưu truyền các Lễ hội truyền thống để không bị mai một theo thời gian. Cô Trịnh Thị Doan (Giáo viên trường THPT Phạm Văn Đồng, huyện Ia Grai) cho hay: “Hôm nay, được tin làng Bồ tổ chức lễ phục dựng cúng giọt nước, là một trong lễ hội rất hay nên mình đã tham mưu cho nhà trường cho học sinh tham quan, trải nghiệm. Trong chương trình, giáo dục địa phương lớp 12, trong lớp 10 và lớp 11 các em đã học lí thuyết. Đây là cơ hội để các em đưa lí thuyết này đến với thực tiễn. Mục đích để các em có thể biết được Lễ, đồng thời để các có trách nhiệm bảo tồn, phát huy và giữ gìn nghi lễ này”.
Trong sự biến đổi chung của xã hội ngày nay, văn hóa truyền thống không tránh khỏi sự tác động bởi những yếu tố bên ngoài. Những lễ thức gắn với đời sống nông  nghiệp không còn nhiều; các nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số cũng không còn thường xuyên. Do đó, việc giữ gìn, tôn vinh các loại hình văn hóa, nghi lễ tín ngưỡng truyền thống là việc làm hết sức quan trọng trong công tác bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, xa hơn là phát triển du lịch cộng đồng, tạo công ăn việc làm cho người dân. Ông Lê Trường Sơn (Phó Chủ tịch UBND xã Ia Yok, huyện Ia Grai) cho biết: “Thông qua phục dựng Lễ cúng giọt nước nhằm khơi dậy tình yêu, bản sắc truyền thống của người Jrai. Góp phần bảo tồn, phát huy truyền thống tốt đẹp của người Jrai ở làng Bồ. Qua đây, tiếp tục kế thừa, phát triển lễ hội này thành bản sắc trên địa bàn xã để thu hút khách du lịch”.