Xã Ia Tô: nỗ lực bảo tồn nghề tạc tượng gỗ

Theo chân cán bộ Văn hoá xã, chúng tôi đến làng De Lung 1, xã Ia Tô, huyện Ia Grai vào đúng thời điểm 2 nghệ nhân Rơ Mah Blip và Rơ Mah Klụi đang tạc tượng gỗ. Đây là 2 nghệ nhân tạc tượng giỏi của làng De Lung 1 và được tham gia rất nhiều hội thi do tỉnh, huyện tổ chức. Hôm nay, 2 nghệ nhân đang tạc thô bức tượng “mẹ cõng con” để chuẩn bị cho một hội thi tạc tượng của huyện. Khi hỏi về ý nghĩa của bức tượng, ông Rơ Mah Blip giải thích cặn kẽ: đối với người Jrai, người con từ khi sinh ra đã gắn bó với người mẹ, đi đâu mẹ cũng cõng con theo, từ xuống suối gùi nước hay lên rừng lấy củi. Vì vậy, bản thân ông muốn làm bức tượng này để nhớ về người mẹ, nhớ về truyền thống của dân tộc mình. Trên khúc gỗ vô tri, hình hài “người mẹ cõng con” đang dần hình thành dưới bàn tay tài hoa của 2 nghệ nhân. Nghệ nhân Rơ Mah Blip (làng De Lung 1, xã Ia Tô, huyện Ia Grai) chia sẻ: “ Ngày xưa mình tự mày mò để học tạc tượng, ban đầu vẽ trong cái giấy rồi tạc theo, xong rồi đến Lễ bỏ mả, bà con dân làng thấy mình vẽ được làm được nên gọi mình đi tạc cho đến bây giờ. Giờ những lúc xã tổ chức thi tạc tượng hay các cuộc thi ở tỉnh, huyện mình đều tham gia”.
Để tạc ra một bức tượng,  nghệ nhân dùng những dụng cụ đơn giản như rìu, rựa, dao, đục. Theo các nghệ nhân cho biết, cái khó nhất của tạc tượng là tạc phần đầu, khuôn mặt, đôi mắt, mũi. Phải tạc làm sao cho bức tượng có hồn, sinh động và gần gũi, thân thuộc với bà con buôn làng. Thường thì chỉ có dịp như lễ Pơ thi, lễ đâm trâu, các nghệ nhân trong làng mới tạc tượng. Đối với các nghệ nhân, mong muốn lớn nhất là có người nối nghiệp để giữ gìn, bảo tồn nghề truyền thống của dân tộc mình.  Nghệ nhân Rơ Mah Klụi (làng De Lung 1, xã Ia Tô, huyện Ia Grai) cho hay: “Mình học từ ông cố, ông dạy cho mình tạc tượng nên mình mới biết. Mình hy vọng con cháu sẽ học nghề này, đừng bỏ”.
Anh Siu Joan (Thôn trưởng làng De Lung 1, xã Ia Tô, huyện Ia Grai) cho biết thêm: “Trong thời gian tới định hướng kêu gọi lớp trẻ học theo các nghệ nhân, để không xóa đi truyền thống của mình, để lưu truyền lại cho mai sau…”.
Xã Ia Tô có 7 làng đồng bào dân tộc thiểu số, với trên 36% dân số là người Jrai. Hiện tại ở các làng đều có nghệ nhân tạc tượng, tuy nhiên, hầu hết các nghệ nhân nay đã già yếu và mỗi làng cũng chỉ còn từ 1-2 nghệ nhân. Thời gian qua, xã cũng đã thường xuyên tuyên truyền, vận động, khuyến khích các nghệ nhân tham gia các hội thi để  phát huy giá trị văn hoá của dân tộc mình, từ đó nỗ lực hơn trong việc giữ gìn, bảo tồn giá trị văn hoá của dân tộc. Bà Trương Thị Tình, Phó Chủ tịch UBND xã Ia Tô, huyện Ia Grai cho biết: “Xã Ia Tô có 7 làng dân tộc thiểu số, qua rà soát ở các làng các cụ lớn tuổi còn biết đến nghề tạc tượng, trong đó, có 2 nghệ nhân ở làng De Lung 1 được nhiều người biết đến thông qua các hội thi ở tỉnh, huyện. Trong thời gian tới, xã mong muốn văn hóa này tiếp tục được bảo tôn duy trì, mong cấp trên tổ chức nhiều cuộc thi, các hoạt động để thu hút các nghệ nhân tham gia. Về phía địa phương, tuyên truyền ban nhân nhân thôn, thôn trưởng cũng động viên các cụ lớn tuổi truyền nghề lại cho con cháu để không mai một nét văn hóa này”.
Hy vọng với sự nỗ lực của các nghệ nhân, sự quan tâm của cấp uỷ, chính quyền địa phương, nghề tạc tượng gỗ sẽ được lưu truyền, để nét văn hoá đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số sẽ còn mãi với thời gian./.